Τρίτη 11 Ιουνίου 2013

Κρίση ταυτοτήτων και κρίση εκπροσώπησης



Της Αναστασίας Ματσούκα

Πέρα απο την οικονομική κρίση έχει αξία να αναφερθούμε και σε δυο άλλες μορφές κρίσης που προχωρούν παράλληλα με την πρώτη, και τις οποίες θα πρέπει να λάβουμε υπόψη, αν επιθυμούμε ως Αριστερά να δώσουμε τις δικές μας αποτελεσματικές απαντήσεις, να σκιαγραφήσουμε τα βήματα για μια διαφορετική διέξοδο. Πρόκειται για την κρίση των ταυτοτήτων και την κρίση εκπροσώπησης.




Η πρώτη αφορά τον κλονισμό των ταυτοτήτων μέσα στο ρευστό περιβάλλον που δημιουργεί η χρηματοπιστωτική κρίση. Οι ταυτότητες των υποκειμένων υπόκεινται ποικίλες ανακατατάξεις και αλλαγές, τις οποίες επιβάλλουν οι νέοι όροι και οι νέες δύσκολες συνθήκες διαβίωσης. Για παράδειγμα, η ταυτότητα του εργαζόμενου που κάποιος/α μπορεί να είχε ως βασική τα προηγούμενα χρόνια, στον παρόντα ιστορικό χρόνο είναι πολύ πιθανό να έχει χάσει την υλική της βάση και να μην μπορεί να είναι αντιπροσωπευτική. Τα υποκείμενα χάνουν τις ταυτότητές τους, προσπαθούν να αποκτήσουν νέες, αναγκάζονται να τους προσδώσουν νέο περιεχόμενο και νόημα και μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία χάνουν κάτι απαραίτητο: το σταθερό σημείο αναφοράς που θα τους προσδιορίζει σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον και από το οποίο θα εκκινούν για να δράσουν σε όλες τις πτυχές της ζωής τους. Η απώλεια αυτή είναι σε μεγάλο βαθμό η αιτία του γεγονότος πως πολλοί άνθρωποι στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια αποφάσισαν να θέσουν ακόμη και τέρμα στη ζωή τους.

Η δεύτερη μορφή κρίσης αφορά τον κλονισμό των σχέσεων εκπροσώπησης στο πολιτικό επίπεδο. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια υπήρχε μια σχετική ισορροπία των σχέσεων αυτών, η οικονομική κρίση και η νεοφιλελεύθερη διαχείρισή της διέρρηξαν τις προϋπάρχουσες σχέσεις εκπροσώπησης και οδήγησαν σε μια γενική αμφισβήτηση. Είτε προς τα κόμματα, τα οποία δεν μπορούν πλέον να εκφράσουν τους πολίτες, είτε ακόμη και προς την ίδια την πολιτική. Η θεωρητική αυτή διαπίστωση αποτυπώνεται και στη μία όψη του κινήματος των πλατειών -στην πάνω πλατεία. Όσοι πήγαιναν εκεί, ζητούσαν να φύγουν όλοι και απέρριπταν κόμματα, πολιτικούς και πολιτικές διαδικασίες στο σύνολό τους.

Γίνεται αντιληπτό πως οι δυο προαναφερθείσες μορφές κρίσεων δημιουργούν σημαντικά κενά, τόσο ως προς τον (αυτο)προσδιορισμό των υποκειμένων, όσο και ως προς την εκπροσώπησή τους στο πεδίο του πολιτικού. Τα κενά αυτά δυστυχώς καλύπτονται από το στοιχείο του εθνικού. Η εθνική αφήγηση, τα εθνικά ιδεώδη, η εθνική συνείδηση να έρχονται να δώσουν μια “ισχυρή” ταυτότητα στα υποκείμενα, η οποία θα τους επιτρέψει να έχουν ένα σταθερό σημείο αναφοράς στο ρευστό κρισιακό τοπίο. Επίσης αποτελούν και ένα εύκολο καταφύγιο για να ξεφύγουν από την προδοσία των κομμάτων και της πολιτικής. Και δυστυχώς για εμάς, η διεύρυνση του εθνικού λόγου και το στήσιμο ενός εθνικού ακροατηρίου δημιουργεί το πολύ συγκεκριμένο δεινό της συσκότισης του ταξικού παράγοντα. Η ενιαία κατηγορία του έθνους εξαφανίζει τις αντιθέσεις ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους, σε φτωχούς και πλούσιους, εξαφανίζει τις αντιθέσεις ανάμεσα στα φύλα και εντάσσει το καθετί υπο τον κοινό στόχο της υπεράσπισης της πατρίδας και του έθνους.

Το κρίσιμο επομένως ερώτημα που αναδύεται είναι τι κάνουμε εμείς; Τι κάνουν τα κινήματα, τι κάνει η Αριστερά; Ένα πρώτο πράγμα που οφείλουμε να πράξουμε είναι να συγκεκριμενοποιήσουμε και να οικοδομήσουμε την αριστερή, ριζοσπαστική ταυτότητα που θα υπερβαίνει και θα απορρίπτει την εθνική. Χρειαζόμαστε μια ταυτότητα που θα συνδυάζει και θα αναδεικνύει τις αξίες της αριστεράς όπως την αλληλεγγύη και την ισότητα, θα προβάλλει συλλογικά προτάγματα, θα ωθεί τα υποκείμενα να αγωνιστούν για ένα άλλο συλλογικό όραμα, για μια άλλη κοινωνία. Και η ταυτότητα αυτή οφείλει να ενώνει όλους τους λαούς της Ευρώπης, όλους τους αγωνιζόμενους λαούς. Πέρα από αφηγήσεις για εθνικά ιδεώδη, με προσήλωση στις ανάγκες των ανθρώπων. Σε μια τέτοια προσπάθεια εντάσσεται και η διήμερη συνάντηση του alter summit και όσα παράχθηκαν στο πλαίσιό του.

Εκτός όμως από την οικοδόμηση της δικής μας ταυτότητας, οφείλουμε να απαντήσουμε και στην κρίση εκπροσώπησης ώστε να μην αφήσουμε περιθώριο στις εθνικές προσεγγίσεις και να απαλείψουμε τον κίνδυνο η κρίση αυτή να απαντηθεί από ακροδεξιά, φασιστικά μορφώματα. Οφείλουμε να απαντήσουμε στην κρίση εκπροσώπησης μέσω του δικού μας πολιτικού υποκειμένου και ταυτόχρονα να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε δομές πολιτικής έκφρασης και συμμετοχής των απο κάτω στους χώρους εργασίας, στις γειτονιές και όπου αλλού είναι εφικτό. Πρότυπο για εμάς είναι η δεύτερη όψη του κινήματος των πλατειών, η κάτω πλατεία, που μέσα από τη συνέλευσή της δεν έμενε απλά στην αμφισβήτηση, ούτε επέλεγε το γνωστό και ασφαλές καταφύγιο του εθνικού. Κάλυπτε η ίδια τα κενά που δημιουργούσε, επανανοηματοδοτώντας την πολιτική με τις διαδικασίες της και δείχνοντας έναν άλλο δρόμο διεξόδου.

Στην Ελλάδα, έχοντας στο μυαλό μας πως όλα τα παραπάνω συνδέονται υποχρεωτικά με την ανατροπή του μνημονίου, θα συνεχίσουμε να παλεύουμε μέσα στα κινήματα, μέσα από τις δομές αυτοοργάνωσης και αλληλεγγύης, μαζί με όλους τους άλλους λαούς, και με στόχο να παράγουμε, να ζούμε και να σκεφτόμαστε με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο.

Το κείμενο στηρίζεται στην παρέμβαση της Αναστασίας Ματσούκα στο διεθνιστικό εργαστήρι που οργάνωσαν, στο χώρο του Αlter Summit, το Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα και το Red Notebook, με τη συμμετοχή των Βlockupy Frankfurt (Γερμανία), της Πρωτοβουλίας Αλληλεγγύης στο ελληνικό κίνημα (Αυστρία), της Μητροπολιτικής Συνέλευσης Ρώμης/Dinamopress.it και του Collettivo Prezzemolo (Ιταλία) και της Ε.Ρ.Α.Σ (Κύπρος), με τίτλο «Κρίση, Ευρωπαϊκά Κινήματα και κοινές στρατηγικές», 8.6.2013). Τις επόμενες μέρες θα δημοσιευτούν στο Red Notebook και οι άλλες παρεμβάσεις.

Αναστασία Ματσούκα
REDNotebook11 Ιουνίου 2013 - 11:19 πμ | Αναστασία Ματσούκα

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου